Osoba niesamodzielna to osoba, która ze względu na wiek, stan zdrowia lub niepełnosprawność wymaga opieki lub wsparcia w związku z niemożnością samodzielnego wykonywania co najmniej jednej z podstawowych czynności dnia codziennego.
Skala Katza, czyli skala oceny podstawowych czynności życiowych pozwala ocenić zdolność pacjenta do samodzielnego funkcjonowania. Im mniej punktów zostanie osiągniętych, tym bardziej dana osoba wymaga pomocy innych w wykonywaniu podstawowych czynności w życiu codziennym
Skala Katza służy do oceny samodzielności pacjenta w wykonywaniu takich czynności jak:
- Kąpanie się
- Ubieranie i rozbieranie się
- Korzystanie z toalety
- Wstawanie z łóżka i przemieszczanie się na krzesło
- Jedzenie
- Kontrolowane wydalanie moczu i stolca
Za każdą odpowiedź: wykonuje samodzielnie przyznawany jest 1 punkt. Uzyskanie 5-6 punktów oznacza, że dana osoba jest samodzielna; uzyskanie 2 i mniej punktów oznacza znaczną niesprawność.
Opiekun faktyczny to osoba pełnoletnia opiekująca się osobą niesamodzielną, niebędąca opiekunem zawodowym i niepobierająca wynagrodzenia z tytułu opieki, najczęściej członek rodziny. Opiekun nieformalny to osoba, która dostarcza trwałego, regularnego, fizycznego, emocjonalnego wsparcia oraz asystuje przy czynnościach dnia codziennego osobie, która jest fizycznie lub intelektualnie niepełnosprawna, psychicznie chorą lub jest osobą starszą, której psychofizyczną kondycję można określić jako słabą. Pojęcie opiekuna nieformalnego jest szersze niż pojęcie opiekuna rodzinnego, bowiem obejmuje ono zarówno rodzinę, jak i sąsiadów czy przyjaciół, którzy również mogą sprawować opiekę nad osobą niesamodzielną, niepełnosprawnym dzieckiem czy seniorem.