Wskazówki dla opiekuna:

  • Przed rozpoczęciem przemieszczania sprawdź czy miejsce docelowe jest wolne od przeszkód i usuń je w razie potrzeby.
  • Ustaw się w lekkim rozkroku, z jedną nogą wysuniętą lekko do przodu w celu zwiększenia podstawy oparcia.
  • Oceń i porównaj wagę osoby niesamodzielnej oraz własne możliwości wykonania czynności
  • Wykorzystaj możliwości psychoruchowe osoby niesamodzielnej, co zmniejszy obciążenie i przyspieszy proces jego rehabilitacji
  • Wyjaśnij osobie co chcesz zrobić i poproś o współpracę (należy podpowiedzieć choremu, jak może nam pomóc, co on powinien zrobić)
  • Obciążenie kręgosłupa powinno być symetryczne i równomierne
  • Ciężkie przedmioty należy podnosić uginając kolana, a nie pochylając się i zginając kręgosłup. Podnoszenie z prostymi nogami jest energooszczędne, gdyż angażuje mniej mięśni, ale bardziej obciąża kręgosłup

  • Ciężkie rzeczy należy przenosić z wyprostowanym kręgosłupem oraz z szeroko rozstawionymi stopami i łokciami położonymi blisko ciała
  • Odległość pomiędzy przenoszonym ciężarem a pionową osią ciała, powinna być jak najmniejsza (należy podchodzić jak najbliżej jeśli jest to możliwe)
  • Przy podnoszeniu osoby niesamodzielnej lub innej rzeczy z poziomu podłogi, stopy należy ustawić w pewnej odległości od siebie, aby przyjąć stabilną postawę
  • Podczas wykonywania długotrwałej pracy w niewygodnej pozycji (duże obciążenie statyczne), np. podczas karmienia osoby należy starać się usiąść przy jego łóżku
  • Podczas przemieszczania należy zastosować mocny chwyt używając całych dłoni, a nie tylko palców. Należy być przygotowanym na nagłe zmiany kierunku przenoszenia, spowodowane przemieszczeniem się masy ciała osoby niesamodzielnej

Pamiętaj !

 

Niewładną rękę należy położyć na nogach chorego bądź zabezpieczyć ją w inny sposób.

Rodzaje i techniki przemieszczania osób niesamodzielnych

Przez „przemieszczanie” osoby rozumiemy: podtrzymywanie, podnoszenie, opuszczanie, pchaniem lub ciągnięcie
Ustalenie właściwej techniki przemieszczania osoby niesamodzielnej zależy od:

  • możliwości fizycznych osoby niesamodzielnej (osłabienie lub przykurcze u chorego),
  • stanu ogólnego (po zabiegu operacyjnym, po wypadku),
  • rozumienia poleceń (silne otępienie),
  • jednostki chorobowej (po udarze lub z zawrotami głowy),
  • rozmiaru masy ciała  (otyły a szczupły).

Należy zaznaczyć, że:

  • ciała osób niesamodzielnych charakteryzują się asymetrycznym rozkładem wagi oraz nie posiadają obszarów dla stabilnego uchwytu. W związku z tym trudno będzie opiekunowi utrzymać masę ciała osoby przy własnym ciele,
  • osoby niesamodzielne mogą być pobudzone, agresywne lub współpracować w ograniczonym stopniu, co może zwiększyć ryzyko urazów,
  • otoczenie, w którym sprawowana jest opieka, może wymagać dostosowania do osoby wymagającej opieki (np. zamiast wanny prysznic lub przemeblowanie pokoju),
  • istotne jest również dopasowanie sprzętu wspomagającego przemieszczanie osób niesamodzielnych do pomieszczeń.

Technika ręcznego obracania na bok

  • zawsze należy obracać osobę niesamodzielną w swoim kierunku (jeżeli tylko jest to możliwe),
  • obręcz biodrowa i barkowa powinna jednocześnie zmieniać ułożenie (zabezpiecza to przed urazem kręgosłupa osoby niesamodzielnej),
  • kończyny dolne osoby niesamodzielnej są ugięte w celu zmniejszenia dźwigni i oparte o łóżko, a gdy się nie zginają, powinny być proste, skrzyżowane,
  • głowa powinna być obracana w stronę zamierzonego ruchu przed jego rozpoczęciem, osobę należy chwycić za łopatkę i talerz biodrowy lub ewentualnie za kolano
  • kończyna górna strony, na którą obracana jest osoba, powinna być umieszczana poza torem ruchu,
  • postawa osoby obracającej – proste plecy, w miarę możliwości jedna noga na podwyższeniu lub kolano oparte o łóżko w celu zmniejszenia obciążenia, ewentualnie kolana mocno dociśnięte do brzegu łóżka.

Pamiętaj !

 
  • Po zabiegach operacyjnych endoprotezoplastyki stawu biodrowego osoba niesamodzielna obracana jest na stronie zdrowej (przez okres około 3 miesięcy) najlepiej z klinem między nogami.
  • Osoba niesamodzielna ze złamaniem kości udowej może być obracana na stronie złamania.
  • Osoby po udarze nie powinno się ciągnąć za ręce. Obrót najlepiej wykonać przez bok, który objęty jest niedowładem po udarze w celu większej stymulacji.

Techniki ręcznego przemieszczania chorego w łóżku: góra – dół

Sposób ręcznego przemieszczania chorego przez jedną osobę:

Najbezpieczniej jest przemieszczać osobę niesamodzielną na podkładzie obejmującym obręcz barkową i biodrową, najlepiej wraz z głową. Podkład umieszczany jest pod osobę przez obrót na bok i wsunięcie ww. podkładu.

  • nogi osoby najlepiej aby były zgięte i oparte o materac;
  • opiekun chwyta osobę za przedramiona przekładając ręce pod barkami;
  • napinając mięśnie brzucha i opierając uda o łóżko można podciągnąć osobę w górę.

Sposób ręcznego przemieszczania chorego przez dwie osoby:

Najbezpieczniej jest przemieszczać osobę niesamodzielną na podkładzie obejmującym obręcz barkową i biodrową, najlepiej wraz z głową. Podkład umieszczany jest pod osobę przez obrót na bok i wsunięcie ww. podkładu.

  • nogi osoby niesamodzielnej powinny być ustawione w zgięciu i oparte o materac;
  • osoby przenoszące stoją naprzeciw siebie;
  • ręce mają ułożone w okolicy miednicy i łopatek chorego, trzymając za podkład
  • nogi szeroko rozstawione i oparte o łóżko. Pomocne jest oparcie się udami o brzeg łóżka;
  • w celu dodatkowego odciążenia, osoby podnoszące mogą zetknąć się czołami;
  • lekkie uniesienie bioder chorego i spokojne przesunięcie w górę lub w dół łóżka;
  • osoby przenoszące przesuwają się wraz z chorym;
  • jeżeli chory może pomóc, odpycha się nogami.

Przemieszczanie na jeden z brzegów łóżka

  • dopasuj wysokość łóżka do własnego wzrostu;
  • przeniesienie rozłóż na trzy etapy: nogi – środek tułowia – barki;
  • kończyny dolne osoby powinny być przesunięte w wybranym kierunku;
  • kolano osoby przenoszącej, od strony bliższej łóżka, oparte jest o łóżko;
  • podciąg chorego przy wykorzystaniu własnego ciężaru. Podczas podnoszenia należy używać mięśni nóg i bioder zamiast mięśni górnej połowy ciała;
  • wspólnie z chorym (w miarę jego możliwości) unieś minimalnie biodra i przesuń w zamierzonym kierunku;
  • poproś chorego o spojrzenie na własne stopy. Zwiększy to napięcie mięśni brzucha, prowadząc do lepszej współpracy.

Technika ręcznego sadzania osoby niesamodzielnej ze zwieszonymi nogami bezpośrednio z pozycji leżącej

  • chwycić jedną ręką (pod barkami) stabilizując jednocześnie głowę, a drugą pod uda.
  • stań blisko łóżka na szeroko rozstawionych nogach, w celu zapewnienia sobie stabilnej pozycji.
  • chwyć łopatkę osoby, łokciem zapewnisz stabilizację głowy i odcinka szyjnego kręgosłupa chorego, drugą ręką jednocześnie złap za kolana.
  • jednym, sprawnym ruchem należy unieś tułów chorego, jednocześnie opuszczając nogi na podłogę – ciężar nóg nieco zrównoważy masę tułowia.

Siedzenie

  • zapewnij bezpieczne, stabilne podparcie pod plecy.
  • podłóż podnóżek pod stopy, który zapewnia zgięcie w stawach kolanowych i biodrowych (ok. 90 stopni) zapobiega wyłamaniu kości udowej ze stawu biodrowego (ważne po endoproteoplastyce), jak również uciskowi nerwów i naczyń krwionośnych tylnej strony uda.
  • upadkowi do przodu można zapobiec poprzez tzw. „wklinowanie”, osiągane dzięki zwiększeniu (powyżej 90 stopni) kąta zgięcia w biodrach.
  • w przypadku osłabionej osoby należy po bokach umieścić kliny lub poduszki zabezpieczające pozycję.
  • przy porażeniach, ręka powinna być ułożona z przodu, na lekkim podwyższeniu (np. na poduszce znajdującej się na kolanach).

Przemieszczanie ręczne osoby z łóżka na wózek i odwrotnie (zależy od indywidualnych możliwości motorycznych danej osoby niesamodzielnej)

  • przemieszczanie zależy od indywidualnych możliwości motorycznych
  • osobę niesamodzielną sadzamy na łóżku ze spuszczonymi nogami
  • wózek należy ustawić po słabszej stronie chorego (np. po stronie porażonej).
  • wyjmujemy bok i podnóżki oraz blokujemy koła hamulcami.
  • stojąc twarzą do osoby uginamy swoje kolana i ustawiamy je tak, aby obejmowały kolana chorego
  • obejmujemy chorego pod jego rękami, chwytając z tyłu za pasek spodni lub pas do przenoszenia i odchylamy się do tyłu, jednocześnie stabilizując kolana chorego swoimi kolanami.
  • gdy chory ma stabilny tułów, obejmujemy go swoimi rękami i szybkim ruchem obrotowym przemieszczamy chorego na wózek.

Pamiętaj !

Kręgosłup musi być wyprostowany – odgięcie do tyłu lub zgięcie w biodrach grozi urazem.

Korygowanie pozycji siedzącej

  • Chory siedzi z rękami splecionymi, nogi umieszczone są pod krzesłem.
  • Opiekun stoi za chorym, ugina kolana, utrzymując prosty tułów, opiera kolana o wózek lub o krzesło, wsuwa ręce pod pachy chorego i chwyta go za przedramiona.
  • Spokojnym ruchem, prostując kolana unosi chorego do góry, używając ciężaru swojego ciała, a nie siły rąk. Należy utrzymać minimalną odległość od chorego i pilnować, aby ruch odbywał się w pionie.

Pamiętaj !

Niewładną rękę należy położyć na nogach chorego bądź zabezpieczyć ją w inny sposób.