Toaleta osoby niesamodzielnej

Higiena i pielęgnacja osoby leżącej

Mycie całego ciała chorego w łóżku dotyczy osób, które ze względu na stan zdrowia nie mogą się myć pod natryskiem lub w wannie.

Jedną z czynności opiekuńczych jest pielęgnacja ciała osoby niesamodzielnej. Właściwa toaleta ciała wpływa na lepsze samopoczucie i pozwala zapobiegać zaburzeniom funkcjonowania skóry (takich jak nadmierne wysuszenie, podrażnienia, odleżyny).

Podczas wykonywania toalety ciała pamiętajmy o poszanowaniu godności drugiego człowieka poprzez:

• uzyskanie zgody na wykonanie toalety a następnie informowanie o wykonywanych czynnościach, ich celu i przebiegu,
• zapewnienie intymności i poczucia bezpieczeństwa,
• odsłanianie tylko tych części ciała, które w danej chwili myjemy (dotyczy toalety w łóżku) oraz przykrywanie umytych i osuszonych części ciała, zapobiegając wyziębieniu.

Kolejność czynności przy toalecie całego ciała:

Toaletę całego ciała rozpoczynamy od górnych części ciała w kierunku dolnych:

• toaleta jamy ustnej,
• golenie (u mężczyzn),
• kończyny górne (kierunek mycia kończyn górnych – od pachy w kierunku dłoni),
• dekolt i klatka piersiowa,
• głowa – oczy i twarz, uszy, szyja,
• toaleta intymna (kierunek mycia od przodu do tyłu),
• brzuch,
• kończyny dolne (kierunek mycia kończyn dolnych – od stopy w kierunku pachwiny),
• plecy i pośladki, czesanie, czyszczenie paznokci

Higiena jamy ustnej

Toaletę jamy ustnej należy wykonać po każdym posiłku (nie rzadziej niż 3x dziennie).

Należy przygotować:

• ręczniki jednorazowe,
• pojemnik na protezy zębowe
• rękawiczki jednorazowego użytku,
• miseczkę plastikową
• miękką szczoteczkę do zębów,
• pastę do zębów,
• kubek,
• szpatułki z nawiniętą gazą,
• ręcznik,
• gaziki
• pojemnik na odpady.

Technika mycia jamy ustnej:

• ułożenie osoby w pozycji półwysokiej lub wysokiej
• założenie rękawiczek jednorazowego użytku,

• rozłożenie ręcznika pod brodą i wokół szyi chorego,
• usunięcie wydzieliny nagromadzonej w jamie ustnej z pomocą zwilżonego gazika,
• nałożenie pasty na suchą szczoteczkę (aby zapobiec niebezpieczeństwu zakrztuszenia spienioną pastą lub wodą u osób z zaburzeniami świadomości, zęby należy czyścić samą szczoteczką),
• wypłukanie jamy ustnej (tylko u osób przytomnych),
• osuszenie twarzy,
• natłuszczenie warg.

Pielęgnacja włosów i skóry głowy

Należy przygotować:

• nieprzemakalne podkłady lub basen do mycia głowy
• dzbanek lub butelkę z ciepłą wodą do płukania włosów,
• rynienkę z folii i ręczników,
• ręczniki,
• szampon,
• suszarkę,
• grzebień,
• rękawiczki jednorazowe.

Technika mycia włosów:

• ułożenie osoby w bezpiecznej i wygodnej pozycji – pod barki wsuwamy poduszkę, podłożenie pod głowę i ramiona nieprzemakalnego podkładu lub specjalnego basenu
• założenie jednorazowych rękawiczek,
• zwilżenie włosów chorego i naniesienie szamponu,
• mycie głowy przez delikatne wmasowywanie szamponu opuszkami palców,
• płukanie przez stopniowe polewanie wodą z dzbanka,
• osuszenie włosów ręcznikiem, suszarką,
• uczesanie włosów

Higiena ciała

Przygotowanie przyborów i środków do wykonania toalety:

• zapewnienie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniu (22-26°C) – zamknięcie okien, wyłączenie wentylatorów,
• podkłady,
• pieluchy,
• bielizna pościelowa,
• czysta bielizna osobista,
• rękawiczki jednorazowe,
• delikatny preparat myjący
• 2 miski (górna i dolna część ciała),
• 2 myjki lub gąbki (najlepiej w różnych kolorach),
• 2 ręczniki do górnej i dolnej części ciała,
• ciepła woda zbliżona do temperatury ciała (np. w dzbanku),

Pielęgnacja twarzy

• rozłożenie ręcznika pod głową,
• umycie oczu (od kącika zewnętrznego do wewnętrznego)
• twarzy, uszu i szyi,
• opłukanie i osuszenie.

Mycie kończyn górnych

• położenie ręcznika pod kończynę „dalszą” od swojej strony,
• umycie strony wewnętrznej przedramienia i ramienia, następnie w takiej samej kolejności strony zewnętrznej,
• uniesienie kończyny chorego i umycie pachy,
• na końcu umycie dłoni,
• osuszenie umytej skóry.

Mycie klatki piersiowej i brzucha

• zabezpieczenie przykrycia,
• dokładne umycie i osuszenie klatki piersiowej ze szczególnym zwróceniem uwagi na skórę pod piersiami u kobiet (miejsca narażone na powstawanie odparzeń),
• okrycie osuszonej klatki piersiowej ręcznikiem,
• dokładne umycie i osuszenie brzucha oraz fałd skórnych brzucha kobiet (miejsca narażone na powstawanie odparzeń).

Mycie pleców i pośladków

• jeżeli stan osoby na to pozwala, należy pomóc mu usiąść
• jeżeli osoba nie może usiąść, należy pomóc ułożyć się na boku,
• rozłożyć gruby ręcznik wzdłuż pleców i pośladków,
• mycie kolejno pleców w kierunku pośladków i szpary pośladkowej,
• okolice intymne myjemy od spojenia łonowego w kierunku szpary pośladkowej
• opłukanie i dokładne osuszenie pleców w tej samej kolejności,
• po umyciu – położenie osoby na plecach i przykrycie.

Pamiętajmy o tym, że regularna toaleta jest bardzo istotna i powinna być wykonywana zgodnie ze stanem osoby niesamodzielnej i jego przyzwyczajeniami.

Obcinanie paznokci

U osób niesamodzielnych obowiązkowa jest pielęgnacja paznokci u rąk, o ile nie ma przeciwskazań medycznych. Paznokcie powinny być obcinane na prosto bez zaokrąglania krawędzi w celu zapobieganiu wrastania paznokci w tkankę skórną.

Toaletę miejsc intymnych powinno się wykonywać przynajmniej raz dziennie, oraz każdorazowo po zanieczyszczeniu się wskutek wypróżnień. Jest to czynność dość intymna i krępująca, dlatego należy zapewnić choremu poczucie bezpieczeństwa i intymności. Jeżeli chory jest w stanie wykonać czynność samodzielnie rolą opiekuna jest jedynie dyskretna i taktowna pomoc.